لیلا درخشان- به‌گزارش پایگاه خبری تحلیلی اقتصاد بازرگانی، وقتی ازسمت شرق تهران به سمت غربی ترین محدوده شهر حرکت می کنیم با جنگلی ازتاورکرین‌ها وآسمان خراش های بلند مرتبه مواجه می شویم که تراکم بالای ساختمانی، نمای بصری مغشوشی را درنگاه هررهگذری ایجاد می کند.
منطقه 22 تهران درزمانهای دور براساس طرح های تفصیلی گلوگاه تنفسی پایتخت شناخته شد اما برعکس ساخت وسازهای غیرمجاز وبی رویه باعث شد که این منطقه به جولانگاه بورس بازی زمین و مسکن تبدیل شود.
بنا به گفته عباس آخوندی وقتی منطقه ۲۲ تهران طراحی می‌شد، اصرار مرحوم کازرونی وزیر مسکن دهه ۶۰ بر این بود که این منطقه به عنوان دالان باد تهران «کوتاه مرتبه» و با حداکثر فضای سبز باقی بماند. اما اکنون حجم انبوه ساختمانهای بلند مرتبه که در منطقه مذکور احداث شده است جریان باد تهران را متوقف کرده و این یکی از دلایل تشدید آلودگی هوای تهران به شمار می رود.
طرح این مواضع ازسوی وزیرپیشین راه وشهرسازی باعث شد که درآن زمان پای رییس جمهور به این موضوع کشیده شود و حسن روحانی ضمن اشاره به ضرورت نظارت بر بلندمرتبه‌سازی در برخی مناطق تاکید کرد که می بایست برای برج‌ها و ساختمانهای بلندمرتبه، مخصوصا آنهایی که در کریدور جابه‌جایی هوا قرار دارند، چاره‌اندیشی شود و حداقل از این به بعد از ساختن آنها در این‌گونه مناطق جلوگیری شود.
از این موضع گیری رئیس جمهوری شاید بتوان به عنوان نوشداروی پس ازمرگ سهراب یاد کرد. به واقع الان دیگر چندان جای خالی برای بلندمرتبه سازی افزونتر در شمال غرب تهران باقی نمانده است.
فیلتر اسبق هوای تهران
دراین زمینه مهرداد مال عزیزی، شهرساز و کارشناس برنامه ریزی شهری، درگفت وگو با خبرنگار اقتصاد گردان با بیان اینکه کارکرد اصلی منطقه 22 تهران سکونت نبوده است می گوید: براساس طرح های بالادستی این منطقه قراربود فیتلرپالایش هوای تهران باشد اما رانت دستگاه های خاص ونیزافسارگسیختگی مدیریت شهری سبب شده تا این منطقه به جنگلی ازآپارتمان سازی متراکم تبدیل شود که درنهایت به جای اینکه این منطقه فیلترپالایش هوا باشد، به یکی از عوامل آلودگی هوای پایتخت تبدیل شده است.
اومی گوید: نه تنها منطقه 22 تهران ،بلکه تمامی مناطق حاشیه ای شهر تهران که به حریم تهران می بایست متصل شوند ازحد استاندارد تفصیلی خارج شدند به طوری که ازیک دهه گذشته مهار حریم تهران از دست مدیریت شهری خارج شد.
این کارشناس شهری درادامه به بی توجهی مدیریت پیشین شهرداری تهران به استانداردهای سطح اشغال کاربری درساخت وسازهای منطقه 22 اشاره می کند ومی افزاید: درحالی که براساس طرح های بالادستی می بایست سطح اشغال مسکونی 30درصد، سطح اشغال سرانه های خدماتی 30درصد، وهمچنین 40 درصد نیز به سایرمنابع تخصیص داده شود، اما عملا درساخت وسازهای منطقه 22 چنین اتفاقی صورت نگرفته است و حتی سطح اشغال وتراکم ساختمانی دراین مناطق بعضا به 80درصد نیزرسیده است واین امرسبب شده است که ساکنان این مناطق محصوردربرج های متراکم و بدون امکانات خدماتی باشند.
درادامه مال عزیزی می گوید: براساس طرح تفصیلی مصوب سال 45 مقررشده بود که شمال غرب تهران با توسعه برخی اقدامات نظیر جنگل چیتگر به عاملی برای تلطیف هوای شهر تهران تبدیل شود. این درحالی است که به دلیل افزایش حجم ساخت وسازها وبارگذاری های غیرقانونی، عملا کارکرد اصلی خود برای مبارزره با آلودگی هوا را ازدست داد.
این کارشناس شهری، ساخت وسازهای متراکم وفراترازحد استانداردهای مصوب را به عنوان عاملی درافزایش سفرهای درون شهری به این منطقه که سبب افزایش حجم آلاینده ها وایجاد آلودگی شهرتهران می شود قلمداد می کند و تصریح می کند: میانگین حجم ساخت وساز درکلانشهر تهران در مناطق متوسط و بالاشهر تهران به ترتیب پنج الی هفت طبقه است این درحالی است که این رقم درمناطق 22 شهر تهران به 15 طبقه افزایش پیدا می کند.
به باورمال محمدی بارگذاری فراتر از قوانین بالادستی عملا سبب افزایش سفرهای درون شهری به این منطقه شده و همچین با توجه به اینکه تراکم ساخت وسازها سبب شده که پارک جنگلی چیتگر ودریاچه خلیج فارس،تحت حصرآسمان خراشها، کارکرد اصلی خود برای تلطیف هوای تهران وکاهش آلودگی را ازدست دهند، درنتیجه این امراین سبب شده است که این منطقه به نقطه ایجاد آلودگی هوای تهران مبدل شده است.
آسمانخراشهای نا به‌جا
اما درهمین حال دکتر خیری معاون اسبق شهرسازی سازمان نوسازی شهرداری تهران درگفت وگو با اقتصاد گردان درباره نقش منطقه 22 شهرداری تهران درتشدید آلودگی های شهرتهران به خبرنگار ما می گوید: منطقه 22 شهرداری تهران قراربود که منطقه ای پایلوت برای توسعه پایدار باشد وباتوجه به احداث دریاچه چیتگر به عنوان منطقه ای استراتژیک درکنترل آلودگی هوا تهران باشد.
این استاد دانشگاه درادامه خاطرنشان می کند: بنده درحال حاضرساکن منطقه 22 شهرداری تهران هستم وبه فراخورحرفه ام درجایگاه یک شهرساز، مسایل حوزه معماری وشهرسازی را به صورت دقیقتر بررسی می کنم. براین اساس درحال حاضردرمنطقه 22 شاهد آن هستم که درزمانهای وزش باد که نقش بسیارموثری درکاهش آلودگی هوای تهران دارند ساختمانهای متراکم درمنطقه 22 اجازه چرخش باد وگردش هوا را نمی دهند این درحالی است که اگرساخت وساز دراین منطقه براساس طرح های تفصیلی بالا دستی ساخته می شد گردش هوا دراین منطقه می توانست نقش موثری درکنترل آلودگی هوای تهران داشته باشد.
خیری همچنین به بی توجهی دررعایت الزامات بلند مرتبه سازی درساخت وسازهای منطقه 22 اشاره می کند و یادآورمی شود: باتوجه به اینکه 90درصدازساختمانهای منطقه 22 موفق به دریافت پروانه پایان کارنشده اند پرواضح است که الزامات واستانداردهای بلند مرتبه سازی درساخت این برج ها رعایت نشده است.
وی تصریح می کند: بارگذاری جمعیتی دراین منطقه فراترازظرفیتهای آن است. به عنوان مثال درتحقیقی که انجام گرفته مشخص شده است شهرک شهید باقری به عنوان یکی از محله های منطقه 22 شهرداری تهران فراترازظرفیت یک منطقه جاذب جمعیت بوده است. درهمین حال با اتمام ساخت وسازهای این منطقه و جذب جمعیت درآِینده منطقه 22 به اندازه یک شهر بزرگ جمعیت پذیرخواهد شد وهمین تراکم جمعیتی و عبورومرورهای شهروندان به این منطقه درتشدید مضاعف آلودگی هوای تهران نقش آفرینی خواهد کرد.
این استاد دانشگاه براین باوراست که بارگذاری جمعیتی بالا دراین منطقه سبب شده است که آب شرب این منطقه تکافوی این حجم ازجمعیت متراکم را نداشته باشد و درنتیجه علاوه برآلودگی هوا آلودگی آب نیز ازجمله دیگر معضلات این منطقه است.
معاون اسبق شهرسازی سازمان نوسازی شهرداری تهران درعین حال به دریاچه خلیج فارس نیز اشاره می کند و می افزاید: اگرچه قراربود مطابق طرح های تفصیلی دورتادور دریاچه چیتگرهیچ ساخت وسازی صورت نگیرد تا امکان گردش هوا ازطریق دریاچه چیتگر برای شهر تهران مهیا شود اما درعمل بلند مرتبه ترین ولوکس ترین برج ها درکنار دریاچه چیتگرساخته شده اند و جالب است که منطقه 22 نه تنها نتوانست برای کاهش آلودگی هوا نقش آفرینی کند بلکه به دلیل حجم زیاد ساخت وسازها خود به گلوگاه ایجاد آلودگی هوای تهران مبدل شد.
عضو هیات علمی دانشگاه می گوید:اگرساخت وساز درمنطقه 22 فراترازظرفیتهای پیش بینی شده طرح های بالادستی صورت نمی گرفت، بدون شک با گردش هوا ازسمت غرب به شرق تهران این منطقه می توانست نقش بیست الی سی درصدی درکنترل آلودگی هوای تهران داشته باشد.
دریاچه چیتگربه محل بورس بازی زمین تبدیل شد
ازدیگر سو فاطمه ظفرنژاد- پژوهشگرآب و توسعه پایدار- نیزدر گفت وگو با خبرنگاراقتصاد گردان می گوید: اساسا تغییرکاربری ها و صاف کردن تپه ماهورها وازبین بردن تمام پوشش های گیاهی و تبدیل آنها به اراضی مسکونی برخلاف پروتکلهای منعقد شده بالا دستی است واین عمل بیابان زابی محسوب می شود.
وی می گوید: درهمه جای ایران کریدور بادهاغالبا ازسمت غرب به شرق است و شهر تهران نیزازاین قاعده مستثنی نیست و مسیردالان هوایی پایتخت ازغرب به شرق است.اما متاسفانه طی سالهای اخیر ساخت وسازهای متراکم درمنطقه 22 باعث شده که جلوی وزش باد از غرب به شرق گرفته شود ودراثراین امرتهران دیگر مثل سالهای گذشته شاهد هوای لطیف و پاک نیست.
این پژوهشگر می افزاید: نکته جالب اینجاست علی رغم اینکه مقررشده بود که دریاچه چیتگربه مولفه ای اثرگذار برای تلطیف هوای تهران محسوب شود ،همین دریاچه به محلی برای بورس بازی زمین و نیززمین خواری تبدیل شد و بلند مرتبه ترین برج ها درکنارآن ساخته شدند.
ظفرنژاد با بیان اینکه البته نباید فراموش کرد ساخت دریاچه چیتگرازهمان ابتدا با مخالفتهای بیشماری ازسوی فعالان وکارشناسان محیط زیستی مواجه شده بود تصریح می کند: چرا که اجرای آن مغایربا موازین حفاظتی محیط زیستی بود اما با این وجود این دریاچه علی رغم تمام این مخالفتها ساخته شد و درزمان بهره برداری هم به جای اینکه درزمینه کاهش آلودگی هوا نقش آفرینی کند به محملی برای بورس بازی تبدیل شد.
این کارشناس محیط زیستی ادامه می دهند: درهمین حال ازدیگر مشکلات منقطه 22 که می توان به آن اشاره کرد این است که علاوه براینکه تراکم ساخت وسازها دراین منطقه سبب شده که این منطقه مانع بازدارنده ای در گردش باد غالب تهران داشته باشد بلکه نادیده گرفتن سرانه های زیست محیطی نیز سبب شده است که مشکلات این منطقه تشدید شود.
به گفته ظفرنژاد درواقع درحالی که براساس طرح های بالادستی سرانه فضای سبز به ازای هرنفرازساکنان 25 مترمربع است اما درعمل شاهد آن هستیم که چنین قانونی دراین منطقه اجرایی نشده است وهمین مساله سبب شده که مشکلات محیط زیستی دراین منطقه مضاعف شود. بر این اساس می توان گفت که درساختمان سازی منطقه 22 حتی ابتدایی ترین الزامات زیست محیطی نیز رعایت نشده است.
این استاد دانشگاه تاکید می کند: بدون شک رعایت مجموعه ای ازعوامل مختلف می توانست نقش بازدارنده ای درکنترل آلودگی هوای تهران داشته باشد.نمی توان ادعا کرد که اگرساخت وسازهای منطقه 22 ساخته نمی شد هوای تهران آلوده نبود اما نباید فراموش کرد رعایت عناصرمختلف درکنار یکدیگر نقش اساسی در کنترل آلودگی هوای تهران داشت. به عنوان مثال ازمیان برداشتن باغ ها وتبدیل آنها به برج نقش مهمی درتخریب محیط زیستی شهر تهران وایجاد آلودگی داشت. بدین ترتیب رعایت الزامات ساخت وساز درمنطقه 22 درکنار رعایت سایرپروتکلهای زیست محیطی نیز می توانست نقش اساسی در کنترل آلودگی هوای تهران داشته باشد.
انتهای‌پیام/