به‌گزارش پایگاه خبری تحلیلی اقتصاد بازرگانی، سالانه بیش از ۱۵۰ میلیارد متر مکعب گاز تحت عنوان فلرینگ یا سوزاندن گازها توسط مشعل در جهان به مواد آلاینده تبدیل می‌شود که بر اساس آمارهای بانک جهانی این رقم چیزی معادل یک سوم مصرف گاز کل اروپا است. از کل حجم گازهای آلاینده، ۷۵ درصد آن متعلق به ۱۰ کشور است که ایران هم جزء آنها محسوب می‌شود.
به همین دلیل در ابتدا تصمیم بر آن شد تا طرح‌های جدیدی که در صنعت نفت ایران تعریف می‌شود، بدون فلرینگ باشد و مشعل تنها برای اطمینان و مواقع اضطراری ساخته شود. همچنین وزارت نفت مکلف شد تا تکلیف فلرهای قبلی را نیز مشخص کند.
در این مورد، در مفاد مرتبط با وزارت نفت در ماده ۴۸ قانون برنامه ششم توسعه کشور آمده است که تمامی طرح‌های جمع‌آوری، مهار، کنترل و بهره‌برداری از گازهای همراه تولید و مشعل در کلیه میادین نفتی و تأسیسات صنعت نفت را با تعیین نرخ عادلانه خوراک آنها ظرف مدت حداکثر سه ماه از تاریخ لازم‌الاجراء شدن این قانون از طریق فراخوان به مردم و بخش غیردولتی واگذار کند، به گونه‌ای که تا پایان برنامه حداقل نود درصد گازهای مشعل مهار و کنترل شده باشد.
امری که وزیر نفت نیز بر آن تاکید داشته، او که سوزاندن گازهای همراه را به مشابه سوزاندن طلا می داند، اعلام کرد که بیش از ۹۶ درصد گازهای همراه نفت در ۶ منطقه اصلی تا دو سال آینده جمع‌آوری شده و بخشی برای مصرف سوخت به شبکه داده می‌شود و هیدروکربورهای سنگین‌تر به عنوان خوراک پتروشیمی در نظر گرفته خواهد شد.
بر این اساس در شرایط فعلی اجرای همزمان ۹ طرح NGL در مجموع با ظرفیت جمع‌آوری روزانه ۵.۱ میلیارد فوت مکعب گازهای همراه نفت شامل طرح‌های پالایشگاه گاز بیدبلند دو (شامل چهار طرح NGL)، پالایشگاه گاز یادآوران خلیج فارس (NGL ۳۲۰۰)، پالایشگاه گاز هنگام (مشعل گازی جزیره قشم)، (دهلران) و NGL ۲۳۰۰ میدان مارون، NGL خارگ در دستور کار قرار گرفته است.
تا سال ۱۴۰۱ همه گازهای همراه فرآورش و خوراک پتروشیمی‌ها می‌شود
وزیر نفت همچنین به تازگی در پاسخ به انتقادات نمایندگان مجلس در این خصوص گفت: مسبب آنچه ماده ۱۲ قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر را در این زمینه نابود کرد، تبصره ۱۴ بود که بر اساس آن، تمامی منابع خرج یارانه‌ها می‌شود و مقدار کمی برای بهینه‌سازی در نظر گرفته شد که آن هم تخصیص داده نمی‌شود. در زمینه طرح گاز مشعل، طرح بیدبلند خلیج فارس به‌عنوان بزرگ‌ترین طرح کشور برای جلوگیری از سوزاندن گازهای همراه نفت است که در آستانه بهره‌برداری قرار دارد و تا سال ۱۴۰۱ همه گازهای همراه فرآورش و خوراک پتروشیمی‌ها می‌شود.
جمع‌آوری گازهای همراه در مناطق نفتخیز جنوب تا ۱۴۰۱
همچنین برای جمع‌آوری گازهای هر کدام از فلرها در مناطق نفتخیز جنوب برنامه‌ریزی شده و قرار است حدود ۹۰ درصد از گازهای همراه جمع‌آوری شود. عمده گازها در میادین کوچک است که امکان احداث تاسیسات جمع‌آوری در آنها نبوده، اما برای این میادین به گفته سعید کوتی - مدیر تولید شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب - برنامه‌هایی در نظر گرفته شده است.
بر این اساس، به‌سوزی فلرها در نقاطی که مجاور مناطق مسکونی است، آغاز شده و به طور کلی از نظر ایمنی، فلر خاموش معنی ندارد و شمعک آن باید روشن باشد، اما روشن بودن شمعک، گازسوزی تلقی نمی‌شود. برای جمع‌آوری فلرها ۲۳ کارخانه کوچک راه‌اندازی خواهد شد که صفر تا ۱۰۰ تجهیزات آن ایرانی است و باعث اشتغال‌زایی نیروهای بومی می‌شود.
به تازگی مسعود کرباسیان - مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران اعلام کرد: اجرای پروژه جمع‌آوری گازهای مشعل در حوزه شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب به میزان ۱۸ تا ۲۰ میلیون مترمکعب در روز در قالب سرمایه‌گذاری شرکت‌های پتروشیمی مارون و پالایشگاه بیدبلند خلیج فارس با هدف تأمین خوراک صنایع پتروشیمی تا سال 1401 و همچنین پیگیری اجرای قرارداد واحدهای جمع‌آوری و فرآورش گاز و گاز مایع ۳۲۰۰ و ۳۱۰۰ به ترتیب در حوزه جنوب غرب و غرب کشور با هدف جمع‌آوری حدود ۱۲ میلیون مترمکعب در روز گازهای مشعل به‌عنوان خوراک صنعت پتروشیمی تا پایان سال ۱۴۰۰ انجام می شود.
استقبال بخش خصوصی از پروژه‌های جمع‌آوری گازهای همراه
ظاهرا بخش خصوصی از پروژه‌های گازهای همراه استقبال بسیار خوبی کرده و در این راستا مناقصه‌ها برگزار شده و برنده آن مشخص شده است که برخی پروژه‌ها راه‌اندازی شده و برخی در حال احداث است و با انجام این پروژه‌ها گاز و گاز مایع به میزان گاز تولیدی کشور اضافه می‌شود؛ در واقع گاز به میزان تولید گاز طبیعی و مایعات به خوراک پتروشیمی‌ها تبدیل خواهد شد.
جزییات قرارداد با هلدینگ خلیج فارس و مارون
طبق آنچه که اعلام شده، قرارداد با هلدینگ خلیج فارس و مارون امضا شده و این دو شرکت حاضر به سرمایه گذاری شده‌اند و طبق قرارداد، گازهای جمع‌آوری شده توسط هلدینگ خلیج فارس خوراک بیدبلند ۲ را تامین می‌کند و مارون تثبیت و افزایش تولید پتروشیمی از مارون را فراهم می‌کند. مارون نیز ۱۶۷ میلیون دلار در هشت پروژه سرمایه‌گذاری کرده و حجم گازی که جمع‌آوری می‌کند، ۲۵۰ میلیون فوت مکعب در روز است و هلدینگ خلیج فارس نیز یک میلیارد و ۴۹ میلیون دلار سرمایه‌گذاری کرده که حجم گازی جمع‌آوری شده توسط آن، ۵۱۰ میلیون فوت مکعب است.
کارشناسان چه می گویند؟
در همین رابطه محمد خطیبی - کارشناس حوزه انرژی با اشاره به اهمیت جمع آوری گاز های فلر و تاثیرات آن بر اقتصاد و مسائل زیست محیطی کشور، به ایسنا گفت: با توجه به اینکه جمع‌آوری گازهای مشعل ضمن منافع مستقیم اقتصادی دارای منافع غیرمستقیم زیادی همچون کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی است و در برنامه ششم توسعه نیز تاکیدات ویژه‌ای به جمع‌آوری این گازها صورت گرفته، وزارت نفت باید با جدیت در این مسیر گام بردارد.
وی با بیان اینکه باید دید که بر اساس اسناد بالادستی وزارت نفت تا چه میزان در این مسیر گام برداشته است، تصریح کرد: پخش شدن گاز های فلر در هوا ایجاد آلودگی می کند ضمن آنکه این موضوع یک ثروت است و جمع آوری آن می تواند به اقتصاد کمک کند.
این کارشناس حوزه انرژی با بیان اینکه لازم است اقدامات بیشتری برای سر و سامان دادن به این موضوع صورت گیرد، اظهار کرد: البته در سال های اخیر شاهد بهبود نسبی این مساله هستیم و امیدواریم که برنامه های در نظر گرفته شده عملیاتی شود.
در سال‌های بعد از انقلاب اسلامی و با تغییر رویکرد بهره برداری از میادین نفت و همچنین افزایش مزیت اقتصادی گاز در مدل های اقتصادی، تلاش برای بهره‌برداری از گازهای همراه منسجم‌تر شد، بدیهی است که به دلیل شرایط اقتصادی خاص دوران جنگ و محدودیت های مالی و فناوری، همچنان در طراحی توسعه میادین به گازهای همراه نفت اولویت کمتری داده می شد، احداث واحدهای جمع‌آوری گازهای همراه در دولت‌های پس از جنگ نیز با جدیت پیگیری شده است، در دولت یازدهم و دوازدهم نیز این مسله به عنوان یکی از اولویت‌های وزارت نفت شاهد دستاوردهای مهمی بوده که انعقاد قرارداد جمع آوری گازهای همراه نفت در مناطق نفتخیز برای تامین خوراک پالایشگاه بیدبلند خلیج فارس از آن جمله است.
انتهای‌پیام/